Şu gün agşam hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Birleşen Arap Emirliklerine iş sapary tamamlandy. Bu ýerde BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahaty (COP28) geçirilýär.

Ozal habar berlişi ýaly, şu ýylyň 12-nji dekabryna çenli dowam etjek bu iri foruma dünýäniň dürli ýurtlaryndan köp sanly wekiller, şol sanda döwlet we hökümet Baştutanlary, ugurdaş döwlet düzümleriniň, halkara guramalaryň ýolbaşçylary, bilermenler, raýat jemgyýetçiliginiň, işewür toparlaryň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri hem-de ýaşlar gatnaşýarlar.

Düýn BMG-niň Bütindünýä howa sammitinde çykyş edip, döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň şu maslahata gatnaşmagyna özüniň howanyň üýtgemegi meselesi boýunça halkara strategiýasyny ilerletmekde tapgyrlaýyn waka hökmünde garaýandygyny nygtady. Bellenilişi ýaly, 2012-nji ýylda kabul edilen Howanyň üýtgemegi baradaky Milli strategiýa Türkmenistanyň ählumumy howa gün tertibine doly derejede goşulyşmagynyň ýolunda başlangyç nokada öwrüldi. Soňra ýurdumyzyň howa boýunça Pariž ylalaşygyna goşulmagy bilen baglylykda, bu Strategiýanyň täze redaksiýasy tassyklanyldy.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow jogapkärli döwlet hökmünde Türkmenistanyň halkara we milli derejede maksada okgunly işi dowam etdirmegiň zerurdygyna düşünýändigini nygtady. Şol iş bolsa howanyň üýtgemegine we onuň netijelerine garşy göreşmekde mundan beýläk-de ösüşi üpjün etmäge ýardam berer.

Döwlet Baştutanymyz ýokary derejeli forumyň münberinden metanyň zyňyndylaryny azaltmak boýunça halkara tagallalara saldamly goşant goşýan ýurdumyzyň Ählumumy metan borçnamasyna goşulýandygyny hem-de howa meselelerini çözmek boýunça halkara guramalar, hyzmatdaş döwletler bilen işjeň hyzmatdaşlygy dowam etdirjekdigini aýtdy.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzyň howa boýunça Pariž ylalaşygyna goşulmagy bilen, birnäçe degişli milli maksatnamalar kabul edildi. Şolara laýyklykda, metanyň daşky gurşawa zyňyndylaryny azaltmaga we olaryň ýaramaz täsirlerini aradan aýyrmaga gönükdirilen çäreler durmuşa geçirilýär. Gürrüň, ilkinji nobatda, ekologik taýdan arassa, serişde tygşytlaýjy häzirki zaman tehnologiýalaryny, aýratyn-da, olary energetika, senagat we ulag pudaklaryna ornaşdyrmaga tapgyrlaýyn geçmek hem-de peýdalanmak barada barýar. Şeýle hem forumdaky çykyşynda hormatly Prezidentimiz şu ýylyň 13-nji noýabrynda sebit maksatnamalaryny işläp taýýarlamak üçin Türkmenistanyň Daşky gurşawy goramak ministrligi bilen BMG-niň Daşky gurşaw boýunça maksatnamasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekilmeginiň möhüm ähmiýetini aýratyn nygtady. Şol sebit maksatnamalary howa tehnologiýalaryny Türkmenistana we Merkezi Aziýanyň döwletlerine geçirmäge gönükdirilendir. Bu resminama Türkmenistanda BMG-niň Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalaryň sebit merkezini açmak baradaky meselä jikme-jik garamak üçin ilkinji ädim hem-de düýpli hukuk şerti hökmünde garalýandygyna üns çekildi.

Ýer ýüzüniň bagtyýar we abadan geljeginiň bähbidine halkara hyzmatdaşlygy dowam etdirmäge hem-de pugtalandyrmaga ygrarlydygyny beýan edýän Türkmenistan ýokary derejeli köptaraplaýyn duşuşykda taýýarlanylan resminamalary, hususan-da, Howa we saglyk boýunça Jarnamany, Durnukly oba hojalygy, durnukly azyk ulgamlary we howanyň üýtgemegine garşy göreşmek boýunça Emirlikler Jarnamasyny, şeýle hem birnäçe başlangyçlary, şol sanda Howanyň üýtgemegine garşy göreşmek boýunça belent maksatly, köp derejeli hyzmatdaşlyk üçin “COP28” koalisiýasyny döretmek hakyndaky başlangyjy goldady.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyz Birleşen Milletler Guramasynyň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyny, Kioto teswirnamasyny we Pariž ylalaşygyny tassyklap, geçen ýyllaryň dowamynda öz üstüne alan borçnamalaryny üýtgewsiz ýerine ýetirip gelýär. Rejelenen görnüşde tassyklanan Howanyň üýtgemegi baradaky Milli strategiýa ähli pudaklarda, ilkinji nobatda, nebitgaz, ulag, elektroenergetika pudaklarynda, obasenagat toplumynda, gurluşyk senagatynda zyýanly zyňyndylaryň möçberini peseltmäge gönükdirilen yzygiderli çäreleriň durmuşa geçirilmegini göz öňünde tutýar. Bu ugurda halkara hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine uly üns berilýär. Sebäbi ekologik meseleleriň çözülmegi ählumumy, sebit we milli derejede tagallalaryň birleşdirilmegini, köptaraplaýyn dialogy, her bir döwletiň bu ugurdaky hereketlerini BMG bilen utgaşyklykda alyp barmagyny talap edýär.

Şeýlelikde, BMG-niň Bütindünýä howa sammiti dünýä jemgyýetçiliginiň soňky onýyllyklarda tutuş adamzat üçin derwaýys bolan howanyň üýtgemegi bilen bagly meseläni bilelikde çözmegiň, bu wehime garşy syýasy we ykdysady çäreleri ylalaşykly durmuşa geçirmegiň zerurdygyna düşünýändigini görkezdi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň şu gün Birleşen Arap Emirlikleriniň wise-prezidenti, Premýer-ministriniň orunbasary, Prezidentiň iş dolandyryş ministri Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan bilen geçiren duşuşygynyň dowamynda ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn esasda üstünlikli ösdürilýän döwletara gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýy we geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy.

Söhbetdeşler mähirli salamlaşyp, birek-birege hormat goýmak ýörelgesinde ýola goýulýan köpugurly türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygynyň möhüm meselelerine garamaga dörän mümkinçilige kanagatlanma bildirdiler.

Hormatly Prezidentimiz öz adyndan we türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň adyndan ýokary wezipeli wekili Birleşen Arap Emirlikleriniň Milli güni bilen gutlady we BAE-niň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýana, dostlukly döwletiň ähli halkyna bagtyýarlyk, rowaçlyk, abadançylyk arzuw etdi.

Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan hoşniýetli sözler üçin hoşallyk bildirip, öz ýurdunyň ýolbaşçylarynyň adyndan türkmen-emirlikler gatnaşyklarynyň pugtalandyrylmagyna uly goşant goşan türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowa iň gowy arzuwlaryny beýan etdi, şeýle hem şu gezekki Ählumumy foruma işjeň gatnaşandygy we türkmen tarapynyň öňe süren başlangyçlary üçin hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa hoşallyk bildirdi.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň wekiliýetine bildirilen myhmansöýerlik üçin tüýs ýürekden minnetdarlygyny beýan edip, Dubaý şäherinde geçirilýän “COP28” maslahatynyň guramaçylyk derejesine ýokary baha berdi. Bu maslahat şu ýylyň ähmiýetli halkara çäreleriniň biri boldy.

Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan Birleşen Arap Emirliklerinde Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan we häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän özgertmeler ýolunda Türkmenistanyň gazanýan üstünliklerine tüýs ýürekden guwanýandyklaryny belläp, Emirlikleriň ikitaraplaýyn gatnaşyklary hil taýdan täze derejä çykarmaga gyzyklanma bildirýändigini beýan etdi.

Döwlet Baştutanymyz we BAE-niň wise-prezidenti, Premýer-ministriniň orunbasary, Prezidentiň iş dolandyryş ministri hoşlaşanlarynda birek-birege berk jan saglyk, rowaçlyk, iki dostlukly ýurduň doganlyk halklaryna bolsa parahatçylyk we abadançylyk arzuw etdiler.

Birleşen Arap Emirliklerine iş saparynyň çäklerinde hormatly Prezidentimize BAE-niň wise-prezidenti, Premýer-ministri, goranmak ministri, Dubaýyň häkimi Şeýh Mohammed bin Raşid Al Maktumyň adyndan mukaddes Gurhanyň aýatlarynyň altyn suw bilen ýazylan ýörite sowgady gowşuryldy.

Arkadagly hajy Serdarymyz sowgady minnetdarlyk bilen kabul edip, muňa depginli ösdürilýän hem-de täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýan dostlukly türkmen-emirlikler gatnaşyklarynyň ýokary derejesiniň nyşany hökmünde garaýandygyny aýtdy.

Ählumumy forumyň iki gününiň dowamynda köp döwletleriň Baştutanlary we hökümet ýolbaşçylary ekologiýa, azyk howpsuzlygy, tebigy betbagtçylyklardan goranmak, “ýaşyl” energetika meseleleri, howanyň üýtgemeginiň netijelerini ýeňip geçmek üçin az ösen ýurtlara maliýe goldawyny bermek babatda öz ýurtlarynyň garaýyşlaryny beýan etdiler. Howanyň üýtgemegi bilen bagly dürli ugurlar boýunça mundan beýläk-de hyzmatdaşlygyň möhüm meselelerini has jikme-jik ara alyp maslahatlaşmak üçin “COP28” meýdançasynda plenar mejlisler bilen utgaşyklykda birnäçe beýleki çäreler geçirilýär. Şolara Türkmenistanyň ugurdaş düzümleriniň ýolbaşçylary hem-de wekilleri gatnaşdylar.

2-nji dekabrda ýurdumyzyň wekiliýetiniň agzalary tebigaty goramak, howanyň üýtgemegine garşy göreşmekde ýaşlaryň orny, agyz suwuny we howany goramak boýunça çäreleri durmuşa geçirmegi çaltlandyrmak, adalatly, deňhukukly, utgaşdyrylan energiýa akymyna, hususan-da, häzirki döwürde ulanylýan energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmelerine geçmegi çaltlandyrmak meselelerine bagyşlanan köptaraplaýyn duşuşyklara gatnaşdylar. “Saglygy goraýyş howanyň üýtgemegi boýunça gün tertibiniň merkezinde” ady bilen geçirilen duşuşyga aýratyn üns berildi. Onuň netijeleri boýunça Howa we saglyk boýunça “COP28” Jarnamasy kabul edildi. Ählumumy howa başlangyjynyň çäklerinde köptaraplaýyn dialogy dowam etdirmäge taýýardygyny hemişe beýan edýän türkmen tarapy bu Jarnamany goldady hem-de Pariž ylalaşygyny durmuşa geçirmek üçin saglygy goraýyş meselelerinde umumy tagallalara ygrarlydygyny tassyklady.

BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahatynyň möhüm çäreleriniň dostlukly döwletiň her ýylyň 2-nji dekabrynda bellenilýän baş baýramy — BAE-niň Milli güni bilen gabat gelendigini bellemelidiris.

Häzirki wagtda Ýakyn Gündogaryň ykdysady taýdan kuwwatly we depginli ösýän ýurtlarynyň biri bolan Birleşen Arap Emirlikleri bilen köpugurly gatnaşyklaryň ösdürilmegi Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hasaplanýar. Ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşdäki, ilkinji nobatda, iri halkara guramalaryň çäklerindäki hyzmatdaşlygyň toplanan baý tejribesi, şeýle hem hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Abu-Dabi şäherine saparlarynyň çäklerinde bolan duşuşyklaryň hem-de gepleşikleriň aýratyn netijeli häsiýete eýe bolmagy muňa şaýatlyk edýär.

Geçen ýylyň 21-22-nji noýabrynda geçirilen ýokary derejedäki türkmen-emirlikler gepleşikleri iki döwletiň we olaryň halklarynyň däp bolan dost-doganlyk gatnaşyklaryny ösdürmekde, özara gyzyklanma bildirilýän birnäçe esasy ugurlarda özara bähbitli hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmakda täze tapgyr boldy.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu ýylyň 11-12-nji fewralynda Birleşen Arap Emirliklerine amala aşyran resmi sapary döwletara gatnaşyklaryň taryhynda möhüm sahypany açdy. Saparyň çäklerinde geçirilen duşuşyklar we gepleşikler ozal gazanylan ylalaşyklaryň iş ýüzünde durmuşa geçirilmegine, netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge we ony häzirki döwrüň talaplaryna laýyk gelýän has ýokary derejä çykarmaga ýardam berdi.

Türkmenistanda amala aşyrylýan “Açyk gapylar” syýasaty we ýurdumyzda döredilen amatly maýa goýum ýagdaýy daşary döwletleriň, şol sanda Ýakyn Gündogaryň ýurtlarynyň işewürlerini özüne çekýär. BAE-niň wekilleri milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny innowasion taýdan ösdürmäge hem-de halkymyzyň rowaçlygyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen giň möçberli taslamalara uly gyzyklanma bildirýärler.

Häzirki wagtda Türkmenistan we Birleşen Arap Emirlikleri diňe bir ikitaraplaýyn syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary işjeňleşdirmek bilen çäklenmän, eýsem, birek-biregiň başlangyçlaryny goldap, halkara giňişlikde hem netijeli hyzmatdaşlyk edýärler. BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň şu gezekki 28-nji maslahaty munuň nobatdaky güwäsidir.

Agşam hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Birleşen Arap Emirlikleriniň Milli güni mynasybetli dabaralara gatnaşdy. BAE-niň döredilmeginiň 52 ýyllygyna bagyşlanyp, medeniýet we sungat ussatlarynyň çykyşlary guraldy.

Birleşen Arap Emirliklerine iki günlük iş sapary tamamlanandan soňra, hormatly Prezidentimiz Watanymyza ugrady.

Paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinde döwlet Baştutanymyzy resmi adamlar garşyladylar. Bu ýerde BAE-niň ilçihanasynyň wekili hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy BMG-niň Bütindünýä howa sammitine (COP28) üstünlikli gatnaşmagy, çuň many-mazmunly çykyşy hem-de onuň çäklerindäki duşuşyklaryňdyr gepleşikleriň netijeli geçmegi bilen gutlady.

Döwlet Baştutanymyz hoşniýetli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, sammitde öňe sürlen başlangyçlaryň häzirki günüň derwaýys wezipeleriniň biri bolan ekologik meseleleri çözmekde wajyp ähmiýete eýe bolandygyny aýtdy. Şeýle hem saparyň dowamynda geçirilen duşuşyklaryň iki ýurduň arasyndaky däp bolan dostlukly gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň ýolundaky möhüm ädime öwrülendigi bellenildi.